آیا می توان شیر مادر و شیر خشک را با هم مخلوط کرد؟

در چه مواردی می‌توان شیر خشک را به برنامه نوزاد اضافه کرد؟

شیر خشک یک جایگزین مناسب برای شیر مادر است و می‌تواند در مواردی که شیر مادر در دسترس نیست یا کمبودی در تولید آن وجود دارد، به برنامه غذایی ریزدونه شما اضافه شود. همچنین در مواردی که مادر به هر دلیلی نمی‌تواند شیر خود را به صورت طبیعی و مستقیم به کوچولوی خود بدهد، می‌تواند از شیر خشک استفاده نماید. این شیر حاوی تمامی مواد غذایی مورد نیاز نوزاد است و می‌تواند به عنوان یک جایگزین مناسب برای شیر مادر نقش ایفا کند. با این حال قبل از استفاده از شیر خشک، بهتر است با متخصصین مربوطه مشورت کنید تا بتوانید بهترین روش تغذیه برای نوزاد خود را انتخاب کنید. معمولا در موارد زیر می‌توان شیر خشک را به برنامه نوزاد اضافه کرد:

1. شیر مادر کم باشد: افزایش تقاضا برای شیر مادر از سمت کوچولوها، نداشتن غده کافی تولید کننده شیر در پستان ابتلا به بیماری یا اختلالات خاص و یا سوء تغذیه مادر می‌تواند موجب کاهش تولید شیر در سینه‌های او شود. در این شرایط به منظور سیر نگه داشتن نوزاد می‌توان از شیرخشک‌های استاندارد استفاده نمود.
2. مادر زمان کافی برای شیردهی به ریزدونه خود را نداشته باشد: در مواردی که مادران کارمند هستند و یا به هر دلیل دیگری نمی‌توانند به فرزند خود شیر بدهند، انتخاب یک شیر خشک مناسب می‌تواند کارساز باشد.
3. مادر غذای خاصی خورده باشد که طعم شیرش را تغییر دهد: برخی از مواد غذایی به ویژه سیر، پیاز، سبزیجات و فست فودها می‌توانند طعم شیر مادر را تغییر دهند که شاید باب میل فسقلی‌ها نباشد و به همین دلیل از خوردن شیر ممانعت می‌کنند. استفاده شیرخشک در این دوره زمانی می‌تواند شکم آن‌ها را پر نگه‌دارد.
4. با وجود تغذیه کافی، نوزاد وزن نگیرد: گاهی مواقع شیر مادر ممکن است رقیق باشد یا به اندازه کافی غنی از مواد مفید نباشد که منجر به عدم وزن گیری کافی نوزادش می‌گردد. اگر با تایید پزشک در مورد این فرضیه مواجه شوید باید از یک شیر خشک برای تغذیه فرزندتان کمک بگیرید.
5. مادر شروع به مصرف داروهای خاصی کند: برخی از داروها می‌توانند وارد شیر مادر شده و به نوزاد شما منتقل شوند. مادرانی که از داروهای زیر استفاده می‌کنند باید قبل از شیردهی با پزشک خود صحبت کنند:
6. داروهای ضد رتروویروسی (برای درمان ایدز)
7. داروهای ضد بارداری حاوی استروژن
8. داروهای شیمی درمانی برای سرطان
9. داروهای غیر قانونی
10. داروهای خاصی که برای درمان میگرن تجویز می‌شوند، مانند آلکالوئیدهای ارگوت
11. داروهای تثبیت کننده‌های خلق و خو، مانند لیتیوم و لاموتریژین
12. داروهای خواب آور
13. علاوه بر این، مامان‌هایی که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، نباید از شیر مادر تغذیه کنند.

اگر به تازگی مادر شده اید، یا در فکر مادر شدن هستید، شاید بخواهید در مورد شیردهی بیشتر بدانید. یک راه عالی برای یادگیری در مورد شیردهی، مشاهده دوره شیردهی به نوزاد است. برای مشاهده دوره روی عکس زیر کلیک کنید

بیشتر بخوانید: شیر خشک یا شیر مادر ؟

مصرف هم ‌زمان شیر مادر و شیر خشک عوارضی دارد؟

اگر فسقلی شما نیاز به مصرف شیرخشک نیز دارد، یک سوال رایج به وجود می‌آید که آیا ترکیب شیر مادر و شیر خشک در یک ظرف مناسب است یا خیر؟ پاسخ متخصصین ریزدونه این است:

بهتر است این دو با یکدیگر ترکیب نشوند و به طور جداگانه به نوزاد داده شوند.

یکی از دلایل می‌تواند این باشد که مخلوط کردن شیر مادر و شیر خشک می‌تواند منجر به هدر رفتن شیر مادر شود؛ مثلا اگر ریزدونه شیر را تمام نکند باید آن را دور بریزید چراکه شیر خشک را نمی‌توان نگهداشت. پس چه کار کنید؟ توصیه می‌کنیم ابتدا شیر دوشیده شده خود را به تنهایی به نوزاد بدهید و مطمئن شوید که تمام “طلای مایع” شما استفاده می‌شود و هدر نمی‌رود. سپس به اندازه نیاز او شیر خشک درست کنید و صبر کنید تا سیر شود.

اما در مورد عوارض ترکیب شیر مادر و شیر خشک چه؟ بخشی از یک مقاله مروری که بر روی نوزادان نارس انجام شده است، محقق پیشنهاد می‌کند که از مخلوط کردن شیر خشک و شیر مادر پرهیز کنید چراکه ترکیب آن‌ها باهم می‌تواند بر مصرف پروتئین و حفظ کلسیم، فسفر و زینک (روی) تأثیر بگذارد. این پژوهشگر توصیه می‌کند به جای اینکه هر دو شیر را در یک شیشه شیر مخلوط کنید، شیر خشک و شیر مادر را به طور جداگانه به نوزاد بدهید.

بیشتر بخوانید: افزایش شیر مادر با ۸ نوع ماده خوراکی موثر و فوری

چکار کنیم نوزاد هم شیر مادر بخوره هم شیرخشک؟

در ابتدا باید خدمتتان عرض کنیم که شیرمادر به تنهایی برای کودک کافی است و نیازی نیست که از شیرخشک استفاده شود. اگر مادر این امکان را داشته باشد که از تغذیه خوبی برخوردار باشد و از طرفی بتواند به طور مداوم به شیرخوارش شیر دهد، نیازی به شیرخشک دادن نیست. اما اگر شما جزو مادرانی هستید که نمی‌توانید به طور مداوم به نوزاد و شیرخوارتان شیردهید، به عنوان مثال شاغل هستین و همیشه شیرخوارتان پیشتان نیست تا او را سیر کنید، می‌توانید شیرخود را دوشیده، در یخچال و یا فریزر نگهداری کنید و از مراقبان فرزندتان بخواهید تا شیر را به او بدهند.

در دوره جامع شیردهی و دفع نوزاد و شیرخوار، خانم دکتر سونا اسلام‌پور، به طور کامل در خصوص طریقه صحیح نگهداری از شیر دوشیده شده مادر و کفایت شیر مادر صحبت کردند که می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر، در رابطه با این دوره، اینجا کلیک کنید. یک نکته‌ای که در رابطه با مصرف همزمان شیر مادر و شیرخشک وجود دارد، این است که مکیدن نوک سینه مادر خیلی سخت‌تر از مکیدن سر شیشه شیر است و همین اتفاق باعث می‌شود که نوزاد و شیرخوار شما، بین شیشه شیر و شیرمادرش، شیشه شیر را انتخاب کند و دیگر سینه شما را نگیرد. در ماه‌های اول زندگی و به خصوص زیر سه ماه اول، دادن شیشه شیر و پستانک به شیرخوار، باعث گیج شدن او (nipple confuse) شده و باعث می‌شود که شیرخوارتان شیشه شیر را به شیرمادرش ترجیح داده و از موهبت شیرمادر محروم شود. همانطور که گفتیم، شیرمادر حاوی آنتی بادی‌های مهم و ضروری است که شیرخوار با خوردن شیرمادرش می‌تواند آنها را دریافت کند. این آنتی بادی‌ها، او را در برابر بسیاری از عوامل محیطی و بیماری زا همچون ویروس‌ها در امان نگه می دارند. یک باور قدیمی وجود دارد که گفته می شود شیرخواری که شیرمادر خودش را بخورد، مریض نمی‌شود. این باور امروزه از نظر علمی ثابت شده‌است.

اگر ریزدونه شما هم جزو آن دسته از شیرخوارانی است که رشد کافی نداشته و پزشک به شما توصیه می‌کند که در کنار تغذیه با شیرمادر، از شیرخشک هم استفاده کنید، لازم است بدانید که ممکن است در روزهای اول، شیرخوارتان از پذیرفتن شیرخشک اجتناب کند. حتی مادرانی هستند که می گویند ریزدونه‌شان حاضر نیست حتی شیرمادر را داخل شیشه شیر بخورد. این از یک سمت خیلی خوبه زیرا که باعث میشه شیرمادر را به شیرخشک ترجیح داده و با دریافت آنتی‌بادی‌های لازم بدن، ایمنی‌اش افزایش پیدا کند، از سمتی دیگر برای نوزادی که باید برای رشد بیشتر از شیرخشک استفاده کند، یک چالش پیش میاید که هیچ شیری را غیر از شیرمادرش پذیرا نیست. برای اینکه نوزادتان هم شیرمادر و هم شیرخشک را بخورد، لازم است که چندین راه را امتحان کنید.

۱. اول اینکه صبور باشید، ممکن است در روزهای اول معرفی شیرخشک، ریزدونه شما خیلی مقاومت کند،

۲. از پدر یا فرد دیگری بخواهید که شیشه شیر را به شیرخوارتان بدهد،

۳. اگر شیرخشکی که پزشکتان معرفی کرده را نپذیرفت، با مشورت پزشک از شیرخشک دیگری استفاده کنید، گاها پزشکان برای آنکه شیرخوار، در کنار تغذیه با شیرکمکی، از شیر مادر نیفتد، شیرخشک‌های بی طعم همچون آپتامیل را معرفی می‌کنند.

۴. ابتدا شیرخودتان را به ریزدونه‌تان بدهید و سپس با فاصله شیرخشک را به او بدهید و به هیچ وجه شیرمادر را با شیرخشک مخلوط نکنید.

۵. می‌توانید برای آنکه ریزدونه‌تان از سینه گرفتن نیفتد، با مشورت پزشک کودکتان، با یک سرنگ انسولین، از گوشه لبش، سرنگ حاوی شیرخشک را وارد کرده و کم کم شیر را از کنار لبش وارد دهانش کنید.(هیچ وجه یک دفعه حجم شیر را وارد دهان شیرخوار نکنید، ممکن است دچار خفگی شود)

این چند راه را امتحان کنید، ولی یادتان باشد که از شیرخشک فقط به منظور شیر کمکی استفاده کنید و تا جایی که می‌توانید، شیرخودتان را به شیرخوارتان دهید. همانطور که میدانید، شیرمادر حاوی آنتی بادی‌های مهم و ضروری بدن شیرخوار است و ریزدونه شما را در برابر انواع بیماری‌ها، ایمن می‌کند.

آیا امکان مخلوط کردن شیر خشک و شیر مادر وجود دارد؟

نمی‌توان انکار کرد که فواید شیر مادر بسیار زیاد است. شیر مادر در جهت پاسخگویی به نیازهای تغذیه‌ای در حال تغییر ریزدونه تکامل می‌یابد، آنتی‌بادی‌هایی دارد که از نوزاد در برابر عفونت محافظت می‌کند و حتی می‌تواند خطر ابتلا به سندروم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش دهد. علاوه بر این، شیردهی برای والدینی که اولین بار است بچه‌دار شده‌اند نیز خوب است. این کار می‌تواند روند بهبودی را تسریع نماید، به مبارزه با افسردگی پس از زایمان کمک کند و خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را در مادر کاهش دهد. در حالی که آکادمی اطفال آمریکا و سازمان بهداشت جهانی هر دو تغذیه انحصاری با شیر مادر را برای ۶ ماه اول زندگی کودک توصیه می‌کنند اما والدین می‌دانند که این کار همیشه ممکن یا عملی نیست. این انتظار سازش ناپذیر در نهایت می‌تواند منجر به فرسودگی شود و باعث شود مادران زودرتر از موعد مقرر اقدامدبه ترک شیردهی کنند.

یک مطالعه کوچک نشان داده است که استفاده از شیرخشک محدود و ترکیب آن با شیر مادر برای نوزادانی که در حال کاهش وزن بودند، تأثیر منفی بر شیردهی نداشت و در واقع زمان بستری شدن در بیمارستان را کاهش داد. بنابراین بله، تغذیه انحصاری با شیر مادر ایده آل است اما اگر برای شما امکان پذیر نیست، شیر خشک‌هایی که حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌های مورد نیاز یک نوزاد برای زنده ماندن و رشد هستند را همزمان با شیر مادر به او بدهید. باز هم توصیه می‌کنیم که ابتدا شیر خود و سپس شیر خشک (هر کدام جداگانه) به نوازد داده شود و از ترکیب آن‌ها در یک قوطی پرهیز نمایید.

قبل از شروع اضافه کردن شیر خشک به رژیم غذایی کودکتان، ایده خوبی است که با یک پزشک یا ماما صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا تعیین کنید چه مقدار شیر خشک در هر شیردهی یا در یک دوره ۲۴ ساعته به فرزندتان بدهید.

بیشتر بخوانید: نشانه های گرسنگی در نوزاد

نکات مهم درباره شروع اولین شیر خشک

برخی نکات را باید برای شروع شیر خشک به دردانه‌تان رعایت کنید که عبارت هستند از:

1. حتما از آب جوشیده شده استفاده کنید و آن را ۳۰ دقیقه بگذارید تا خنک شود، به طوری که حداقل ۷۰ درجه سانتیگراد دما داشته باشد.
2. همیشه از آب تازه استفاده کنید و آبی که از شیر آمده و یا قبلا جوشیده است را برای شیر خشک استفاده ننمایید.
3. حتما شیشه شیر، سر پستانک شیشه و متعلقات آن را قبل از تهیه شیر خشک در آب جوش بجوشانید تا تمام میکروب‌های آن از بین برود.
4. نکات نوشته شده روی قوطی شیر خشک را در نظر بگیرید و با توجه به مقادیری که نوشته شده است و سن فرزندتان، پیمانه‌ها را محاسبه کنید.
5. طعم شیر خشک با شیر مادر متفاوت است، بنابراین این امکان وجود دارد که فسقلی شما اولین بار شیشه را پس بزند.

بهترین زمان برای شروع شیر خشک همراه با شیر مادر

پزشکان توصیه می‌کنند که مادران تا ۶ ماه انحصاراً شیر خود را به فرزندشان بدهند و او را از مزایای شیر مادر بهره‌مند نمایند و بعد از آن از مکمل‌ها و شیرخشک استفاده کنند. با این حال اگر به هر دلیلی مادر نتواند از شیر خود به ریزدونه خود بدهد، می‌تواند از هر زمانی شروع به استفاده از شیر خشک نماید.

سوالات متدوال

آیا می‌توانم شب‌ها شیر خشک بخورم و در روز شیر بدهم؟

بله. با این حال بهتر است وزن گیری و تمایل فرزند خود را نیز در نظر بگیرید.

آیا تغییر بین شیر مادر و شیر خشک می‌تواند باعث ناراحتی معده شود؟

اگر فرزند شما شیر خودتان و شیر خشک را جداگانه خورده است و آن را به خوبی هضم کرده، پس مخلوط کردن آن‌ها با هم نباید باعث ناراحتی معده شود.

منابع

1. https://www.nichd.nih.gov
2. https://llli.org/
3. https://www.healthline.com/
4. https://www.nct.org.uk/
5. https://kidshealth.org/
6. https://milk-drunk.com/