افزایش شیر مادر؛ ۸ نوع خوراکی موثر شیرافزا

ریزدونه همیشه پیگیر یافتن راهکارهایی برای رفع دغدغه‌های پدر و مادرهاست. یکی از درگیری‌های ذهنی مامان‌هایی که تازه ریزدونه‌دار شدن این است که برای رشد بهتر و سلامتی بیشتر فرزندشان کدامیک بهتر است؟ شیر خشک یا شیر مادر ؟

همان طور که در لایوهای متعدد ما با متخصصین بارها تکرار شده است، هیچ چیز جای شیر مادر را نمی‌گیرد و اهمیت بیشتر این موضوع را می‌توانید در دوره‌های آموزشی ما ببینید و بشنوید. با ما همراه باشید تا در این مقاله در مورد راهکارهای موجود جهت افزایش شیر مادر و اثرات طولانی مدت کودکانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند بیشتر اطلاعات کسب کنید.

اگر به تازگی مادر شده اید، یا در فکر مادر شدن هستید، شاید بخواهید در مورد شیردهی بیشتر بدانید. یک راه عالی برای یادگیری در مورد شیردهی، مشاهده دوره شیردهی به نوزاد است. برای مشاهده دوره روی عکس زیر کلیک کنید

روش‌های عمومی برای افزایش شیر مادر

برخی از مامان‌ها به ویژه در هفته‌های اولیه بعد از زایمان، به مقدار کمی شیر در سینه‌های خود تولید می‌کنند. این کمبود تولید شیر اصلی‌ترین دلیلی است که برخی از مادران را وادار می‌کند تا دلبند خود را از شیر بگیرند و به سراغ شیر خشک بروند. خوب توجه داشته باشید که به ندرت پیش می‌آید که سینه یک مادر کمتر از نیاز نوزادش شیر تولید کند. هر چقدر مکیده شدن سینه بیشتر باشد، تولید شیر مادر نیز بیشتر خواهد بود.

با این حال گاهاً نیاز است که مادرها تولید شیرشان را تحریک نمایند تا حجم آن بیشتر شود. تغذیه مناسب، دوری از استرس، فعالیت مناسب و عدم مصرف داروهای مختلف از جمله راهکارهای عمومی هستند که می‌توانند در دستور کار قرار بگیرند. از این رو بهترین و علمی‌ترین راهکارها را برای افزایش شیر مادر در ادامه آماده کرده‌ایم.

راه‌های افزایش شیر مادر بعد از سزارین چیست؟

مطالعات منبع معتبر نشان داده‌اند که زایمان به روش سزارین ممکن است شروع تولید شیر را به تاخیر بیاندازد. در چند روز اول پس از زایمان، بدن شما آغوز (اولین شیر مقوی برای فرزند شما) تولید می‌کند؛ خوب می‌دانید که آغوز از نظر حجم کم است اما سرشار از آنتی بادی و سایر ایمنی‌ها برای نوزاد شما می‌باشد. اطمینان داشته باشید که حدود ۲ تا ۵ روز پس از زایمان، شیر شما فراوانتر می‌شود. پس سزارین زمان تجمیع و یا تولید شیر در سینه را چند روز به تعویق می‌اندازد (نسبت به زایمان طبیعی)، اما در نهایت شیر مورد نظر وارد مجاری شیردهی خواهد شد. در این زمان، شما دو راه حل بسیار مهم خواهید داشت:

با شیردهی منظم (بر حسب نیاز نوزاداتان) و یا پمپاژ منظم سینه (با استفاده از دستگاه‌های مخصوص)، تولید شیر را در سینه خود تحریک کنید

برخی مادران می‌گویند که با انجام راهکارهای بالا، بازهم شیرشان زیاد نمی‌شود و همچنان اظهار نگرانی می‌کنند. باید اضافه کنیم که برخی عوامل می‌توانند تأثیرگذار بر میزان شیر مادر در این موارد باشند. برای مثال، استفاده از داروهای تسکین درد (انواع مسکن‌ها) پس از عمل سزارین می‌توانند تأثیر منفی بر تولید شیر داشته باشند. همچنین، عوامل استرس زا همچون کمبود خواب و استرس روانی نیز می‌توانند موجب کاهش شیر مادر شوند. بنابراین، مراقبت و مدیریت مناسب بعد از سزارین می‌تواند کمک کند تا مادران بتوانند به خوبی شیر خود را افزایش دهند و نگرانی‌های خود را در این زمینه کاهش دهند.

مطالعه این مقاله توصیه می شود: آیا می‌توان شیرمادر را با شیرخشک ترکیب کرد؟

تاثیر نحوه شیردهی بر افزایش شیر مادر

شیردهی به نوزادان اثر مهمی بر افزایش شیر مادر دارد. نحوه شیردهی صحیح می‌تواند تولید شیر مادر را افزایش داده و کمک کند تا نیازهای رشدی و تغذیه‌ای او برطرف شود. به طور کلی، شیردهی مکیدنی و شیر دوشیدن با پمپ دو روش اصلی برای شیردهی به حساب می‌آیند. در شیردهی مکیدنی، نوزاد به طور مستقیم بر روی سینه مادر قرار می‌گیرد و خود به خود شروع به شیر خوردن می‌کند.

این روش دارای مزایای بسیاری است از جمله افزایش تولید شیر مادر، تنظیم ترشح هورمون‌ها و تقویت بینایی و صداشناسی نوزاد. از طرفی، شیر دوشیدن با استفاده از پمپاژ کننده شیر مادر و انتقال آن به نوزاد انجام می‌شود. این روش نیز در مواقعی که نوزاد نمی‌تواند به طور مستقیم از سینه مادر تغذیه شود اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت. در هر صورت، انتخاب روش شیردهی مناسب برای مادر و نوزاد بسیار مهم است تا بهترین نتیجه ممکن برای هر دو طرف به‌دست آید.

به عنوان مثال، پوزیشن فوتبالی (Football hold) یکی از موقعیت‌هایی است که می‌تواند موجب افزایش شیر در سینه هنگام شیردهی شود. برای انجام این پوزیشن، سر ریزدونه خود را نزدیک نوک پستان سمت راست خود قرار دهید و کمر و پاهای او را زیر دست راست خود نگه دارید. پشت سر و گردن نوزاد را به آرامی با کف دست راست خود نگه دارید.

یک بالش زیر بازوی راست می‌تواند به تحمل وزن کوچولویتان کمک کند. برای محافظت از کمر خود از خم شدن بر روی نوزاد خودداری نمایید. به منظور آشنایی بیشتر و علمی‌تر با تاثیر نحوه صحیح شیردهی بر افزایش شیر مادر و انواع پوزیشن‌های شیردهی، می‌تونید دوره شیردهی و دفع نوزاد و شیرخوار با تدریس خانم دکتر سونا اسلام پور متخصص کودکان و فوق تخصص نوزادان که یک عالمه تصاویر و فیلم‌های آموزشی دارد، را از طریق سایت ریزدونه تهیه نمایید.

مطالعه این مقاله توصیه می شود: مزایای شیر مادر برای نوزاد و مادر

درمان خانگی افزایش شیردهی در مادران شیرده

اگر نگران این هستید که به اندازه کافی برای جگر گوشه خود شیر در سینه تولید ندارید، تنها نیستید. گزارشات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) نشان می‌دهد که تقریباً ۷۵ درصد از مادران وقتی شیردهی به نوزادان خود را شروع می‌کنند، شیرشان طی چند ماه اول به طور جزئی یا کامل خشک می‌شود. اما جای نگرانی وجود ندارد چراکه تکنیک‌های خانگی وجود دارد که می‌تواند به شما در افزایش شیر کمک کند. این موارد عبارت هستند از:

1. تعداد دفعات شیر دهی را زیاد کنید: به دفعات شیر دهید و به فسقلی خود اجازه دهید تصمیم بگیرد چه زمانی شیر خوردن را متوقف کند. هنگامی که نوزاد سینه شما را می‌مکد، هورمون‌هایی ترشح می‌شوند که سینه‌های شما را برای تولید شیر تحریک می‌کنند. پس شیر دادن به نوزاد ۸ تا ۱۲ بار در روز می‌تواند به ایجاد و حفظ تولید شیر کمک نماید.
2. پمپاژ سینه بین دفعات شیردهی: پمپاژ بین شیردهی نیز می‌تواند به افزایش تولید شیر کمک کند. گرم کردن سینه‌ها قبل از پمپاژ می‌تواند به شما کمک کند تا راحت‌تر و راحت‌تر پمپاژ را انجام دهید.
3. از هر دو سینه شیر بدهید: تحریک هر دو سینه از شیر مادر می‌تواند به افزایش تولید شیر کمک کند.
4. خوراکی‌های حاوی غلات بخورید: این غذاها و گیاهان حاوی موادی هستند که ممکن است تولید شیر را تقویت کنند. جو کامل، جوانه گندم و کنجاله بذر کتان از جمله موارد پیشنهادی هستند.

تغذیه برای افزایش شیر مادر

تغذیه مناسب برای مادران شیرده بسیار مهم است و می‌تواند به افزایش مقدار شیرشان کمک کند. تغذیه صحیح و متنوعی که حاوی تمامی عناصر غذایی مورد نیاز برای تولید شیر مادر است عبارت هستند از:

1. مصرف مواد غذاییی غنی از پروتئین: مانند ماهی، گوشت، لبنیات و حبوبات نقش مهمی در افزایش تولید شیر دارند.
2. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی: از جمله آهن، کلسیم و ویتامین‌های گروه ب نیز برای تغذیه مناسب مادران شیرده ضروری است.
3. مصرف آجیل و دانه‌ها: برخی از مواد غذایی مانند فندق، بادام و کشمش معروف به تقویت کننده تولید شیر هستند و باید در صورت عدم هرگونه حساسیت به آن‌ها مصرف شوند.

مشاهده دوره ویدیویی کولیک و رفلاکس از علت تا درمان جهت افزایش آگاهی شما مادر عزیز توصیه می شود. برای مشاهده دوره روی عکس زیر کلیک کنید.

به طور کلی، تغذیه مناسب و متنوع در کنار مراعات سایر عوامل مثل خواب کافی، استراحت مناسب و کاهش استرس می‌تواند به افزایش مقدار شیر مادر کمک کند. سایر عوامل تغذیه‌ای مناسب برای افزایش شیر مادر عبارت‌اند از:

1. میوه برای افزایش شیر مادر: مصرف میوه‌هایی همچون انجیر، زردآلو و خرما برای افزایش شیر توصیه می‌شوند. در مقابل از مصرف مرکبات، گیلاس و آلو خشک خودداری کنید. مرکبات با مشکلات گوارشی، بداخلاقی، استفراغ و بثورات در ناحیه پوشک در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند مرتبط است.
2. معجون برای افزایش شیر مادر: در صورتی که شیر مادر غنی نباشد، نیاز کودک به تغذیه مناسب برطرف نمی‌شود و این می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش وزن ناشی از تغذیه نامناسب یا سیستم ایمنی ضعیف شود. برخی معجون‌ها مانند آن‌هایی که حاوی کدو حلوایی، پسته، بادام و گردو هستند می‌توانند به افزایش تولید شیر مادر کمک کنند. با این حال قبل از مصرف هر گونه معجون یا عصاره گیاهی، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا تاثیراتشان را در افزایش شیر مادر بررسی کنند.
3. دارو برای افزایش شیر مادر: ۱) دومپریدون: مشخص شده است که دومپریدون علاوه بر درمان تهوع، استفراغ، سوء هاضمه و رفلاکس معده موثرترین دارویی است که برای بهبود شیر مادر استفاده می‌شود. ۲) متوکلوپرامید: دوزهای روزانه ۳۰ تا ۴۵ میلی گرم این دارو می‌تواند تولید شیر را ۶۶ تا ۱۰۰ درصد در عرض ۲ تا ۵ روز افزایش دهد. به گزارش NIH هنوز پیامدهای نامطلوب مصرف این دارو توسط مادران بر روی نوزادان گزارش نشده است.
4. سیاه دانه برای افزایش شیر: یکی از مزایای مصرف سیاه دانه، افزایش شیر در زنان شیرده است. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف روزانه سیاه دانه می‌تواند تولید شیر در زنان شیرده را افزایش دهد.
5. دمنوش گیاهی برای افزایش شیر مادر: دمنوش‌های گیاهی معمولاً به عنوان یک روش طبیعی برای افزایش شیر مادر مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از گیاهان مانند آویشن، پونه، شوید، گل ختمی، زنجبیل، گل گاوزبان و شیرین‌بیان معروف به خاصیت افزایش شیر مادر هستند. این گیاهان به دلیل دارا بودن ترکیباتی مانند فیتواستروژن، ترپنوئیدها و ساپونین‌ها می‌توانند عملکرد پستان‌ها را تحریک کنند و تولید شیر را افزایش دهند.

علت کم شدن شیر مادر چیست

مهم‌ترین علل کم شدن شیر مادر عبارت هستند از:

1. احساس استرس یا اضطراب: استرس قاتل شماره ۱ تامین شیر مادر است، به ویژه در چند هفته اول پس از زایمان.
2. مشکلات هورمونی یا غدد درون ریز: اختلالاتی همچون سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، تیروئید کم کار یا پر کار، دیابت، فشار خون بالا یا دیگر مشکلات هورمونی می‌توانند باعث کاهش شیر مادر شوند.
3. دادن شیر خشک: پس از تولد نوزاد، سینه‌ها بر اساس تقاضا عمل می‌کنند. تغذیه انحصاری با شیر مادر باعث افزایش تقاضا می‌شود، بنابراین سینه ها شیر بیشتری تولید می‌کنند.
4. خوردن یا نوشیدن خیلی کم: رژیم گرفتن بعد از زایمان برای کاهش وزن می‌تواند وسوسه انگیز باشد. اما برای خفظ حجم شیرتان باید مطمئن شوید که به اندازه کافی غذا می‌خورید تا ۵۰۰ کالری سوزانده شده در دوران شیردهی را در هر روز جبران کنید.
5. قرص‌های هورمونی: مصرف قرص‌های هورمونی مانند قرص‌های جلوگیری
6. بیمار شدن: عوارض ناشی از ابتلا به یک ویروس یا بیماری (آنفولانزا، سرماخوردگی یا ویروس معده) مانند خستگی، اسهال، استفراغ، یا کاهش اشتها قطعا می‌تواند باعث کاهش شیر شما شود.
7. مشکلات مکیدن یا مشکلات آناتومیکی سینه: گاهی مشکل ممکن است کمبود شیر نباشد، بلکه مشکل مربوط به ریزدونه شما باشد! یعنی ممکن است دریافت شیر از سینه‌ها برای او دشوار باشد.

سوالات متدوال:

از کجا بفهمیم که شیر مادر کافی است؟

باید بشنوید و ببینید که ریزدونه شما همچنان در حال مکیدن سینه است و گونه‌های او در طول مکیدن، گرد است، نه توخالی. باید در هنگام شیر خوردن آرام و ساکت به نظر برسد. اگر اینطور باشد و سیر شود در پایان شیردهی خود به خود از سینه جدا می‌شود.

افزایش شیر مادر در دوران بارداری

متاسفانه هیچ راهکار علمی برای افزایش شیر در دوران بارداری وجود ندارد. با این حال مصرف غذاهای سالم و ماساژ دادن سینه در هفته‌های آخر بارداری ممکن است تاثیر کمی در این امر داشته باشند.

آیا آب باعث افزایش شیر مادر می شود؟

بله! نوشیدن آب کافی نیز برای تولید شیر مادر مهم است و مقدار مایعی که وارد بدن می‌کنید بر میزان تولید شیر مادر تأثیر می‌گذارد. ریزدونه مادران عزیز را تشویق می‌کند که همیشه یک بطری آب تمیز و تازه برای خود در کیفشان داشته باشند.

در دوران شیردهی از چه غذاهایی پرهیز کنم؟

قهوه، چای، کلم، کلم بروکلی (و سایر خوراکی‌های گازدار)، برخی از انواع ماهی‌ها مانند خال مخالی و اره ماهی (حاوی جیوه هستند)، شکلات، سیر، نعناع، مریم گلی و جعفری.

آیا تخم مرغ باعث افزایش شیر مادر می‌شود؟

بله. محققین به این نتیجه رسیدند که افزایش مصرف تخم مرغ توسط مادر با افزایش شیر مادر همراه است. تخم مرغ علاوه بر پروتئین زیاد، حاوی طیف وسیعی از مواد مغذی هستند که بسیاری از آن‌ها برای شما و دردانه‌تان مهم هستند از جمله فولات، ویتامین D، ید، سلنیوم، کولین و اسیدهای چرب امگا ۳ با زنجیره بلند.

آیا چای باعث افزایش شیر مادر می‌شود؟

خب، شواهد علمی در مورد توانایی چای در افزایش شیردهی وجود ندارد. با این حال اگر میل به مصرف آن دارید آن را در ۲ فنجان خلاصه کنید. پژوهش‌ها نشان می‌دهند کافئین از شیر مادر عبور می‌کند و ممکن است در خواب کودک شما اختلال ایجاد کند.

آیا مرغ باعث افزایش شیر مادر می‌شود؟

هیچ مدرک یا تحقیق مستقیمی وجود ندارد که مصرف گوشت را با افزایش تولید شیر مرتبط کند با این حال از آنجایی که مرغ حاوی پروتئین است می‌تواند تاثیرات مثبتی داشته باشد.

کدام سبزیجات باعث افزایش شیر مادر می‌شوند؟

کاهو، هویج، گوجه فرنگی، اسفناج و سیب زمینی شیرین

مترجم و مولف: دکتر سارا فرخی مشاور ژنتیک